Skóra maluszka w pierwszych miesiącach życia jest niezwykle wrażliwa, delikatna i podatna na podrażnienia. Sprawia to, że u noworodków i niemowlaków bardzo często pojawiają się potówki, czyli zmiany skórne. Dziecko może się ich nabawić stosunkowo łatwo – dlaczego? Co wywołuje potówki u niemowląt i czy w ich leczeniu wystarczy uważna i specjalistyczna pielęgnacja?
Potówki u niemowlaka – jak wyglądają?
Potówka to zmiana skórna, objawiająca się niewielkimi swędzącymi krostkami. Co do zasady pojawiać mogą się one w każdym wieku – również u osób dorosłych- najczęściej jednak potówki występują u noworodków i niemowląt do 6. miesiąca życia. Zwykle pojawiają się na skórze w dużych skupiskach i występują na twarzy, karku, plecach, brzuchu, w pachwinach. Potówki u niemowlaka mogą też być zlokalizowane na dłoniach, stopach i klatce piersiowej. Bez względu, gdzie wystąpią, zawsze objawiają się swędzeniem, pieczeniem, zaczerwienieniem i podrażnieniem zmienionego obszaru.
To jak będą dokładnie wyglądać, zależy od przyczyny powstania i typu. U najmłodszych pojawiać mogą się:
- potówki zwykłe – występują najczęściej i przybierają formę jasnych (białych), małych pęcherzyków bez stanu zapalnego w okolicy wykwitów;
- potówki czerwone – mają charakter zapalny, a ich występowaniu towarzyszy mocne zaczerwienienie, podrażnienie oraz bardzo uciążliwe swędzenie; potówki czerwone najczęściej pojawiają się pod pachami i na plecach.
Potówka u niemowlaka – jak ją rozpoznać?
Widok plamek na ciele dziecka, które pojawiły się znikąd, są przyczyną zdenerwowania niejednego rodzica. Zapewne obawiasz się, czy poprawnie zdiagnozujesz potówki i nie pomylisz ich z trądzikiem niemowlęcym, ospą lub egzemą. W uniknięciu takiego błędu pomoże znajomość różnic między potówkami, a wyżej wymienionymi schorzeniami. Te pierwsze zwykle występują w większych skupiskach, a także pojawiają się w charakterystycznych miejscach. Najczęściej w pierwszej kolejności wychodzą potówki na twarzy niemowlaka, dopiero potem pojawiają się wykwity na plecach czy pupie. Co więcej, wysypce spowodowanej potem nie towarzyszą dodatkowe objawy takie jak gorączka, senność, kaszel. Musisz jednak mieć na uwadze, że świąd wywołany przez potówki, może prowadzić do rozdrażnienia, płaczliwości oraz złego samopoczucia dziecka. Mimo tego potówki nie stanowią zagrożenia dla zdrowia czy życia dziecka.
Potówki – skąd się biorą?
Potówka u niemowlaka jest efektem potu i zatkanych porów. Z racji tego, że u małych dzieci gruczoły potowe nie są w pełni wykształcone, przez co nie radzą sobie z nadmiarem ciepła, co powoduje ich zablokowanie, a konwencją są nieestetyczne wykwity skórne.
Ta geneza potówek u niemowląt oznacza, że najczęściej są one konsekwencją przegrzewania dziecka. Wbrew pozorom problem ten pojawia się nie tylko latem, kiedy temperatury są wysokie, ale i zimą. Wtedy to za przegrzanie odpowiada zbyt ciepłe ubieranie malucha czy za wysoka temperatura w pokoju, gdzie śpi niemowlę. Jedną z częstych przyczyn występowania potówek jest też ubieranie dzieci w odzież z niskiej jakości materiałów, sztucznych, nieoddychających i nieprzepuszczających powietrza. Warto też zaznaczyć, że potówki wywołać mogą nie tylko ubranka z syntetycznych materiałów, ale i kocyki, ochraniacze na materac w łóżeczku/wózku, otulacze, kokony itp. wykonane ze sztucznych tkanin.
Nadmierne pocenie się czy to z powodu przegrzania organizmu, czy niskiej jakości ubranek to jednak niejedyne przyczyny powstawania potówek u niemowląt. Kolejna to stosowanie niewłaściwych kosmetyków pielęgnacyjnych, a także brak lub zła higiena. Do zmian na skórze u dziecka doprowadzić może używanie zbyt dużej ilości oliwki lub tłustego kremu, rzadkie zmiany pieluszki i kąpiele.
Potówki u dzieci – jak leczyć?
Potówki u niemowląt nie zagrażają zdrowiu. Nie powinnaś jednak ich ignorować i czekać, aż same znikną. Wykwity bowiem będą obniżać komfort dziecka, a nieleczone mogą prowadzić do ropnego zakażenia bakteryjnego, z którym trudniej jest walczyć. To jak leczyć potówki u niemowlaka warto skonsultować z lekarzem. Kuracja najczęściej obejmuje wyeliminowanie przyczyny występowania zmian na ciele, przy równoczesnym dbaniu o to, aby skóra dziecka była czysta i mogła oddychać. W praktyce oznacza to:
- zrezygnowanie ze stosowania tłustych oliwek i kremów, które zatykają ujścia gruczołów potowych; zamiast tego sięgaj po mydło antybakteryjne i nietłuste kosmetyki bez substancji ścierających, czyli SLS-ów; skórę maluszka przemywaj też delikatną gazą nasączoną przegotowaną wodą, a także dokładnie osuszaj i wietrz;
- wyeliminowanie ubranek i tekstyliów ze sztucznych tkanin i zastąpieniu ich tymi z bawełny, lnu, przędzy bambusowej, wełny merino.
Oprócz tego lekarz może polecić stosowanie specjalnych preparatów pielęgnacyjnych lub leków na potówki z apteki. Najpopularniejsze specyfiki to kojące emulsje, pudry i zasypki na potówki, krem z cynkiem, maść na potówki z antybiotykiem.
Domowy sposób na potówki u dziecka
Kiedy dostęp do aptecznych zasypek, maści i kremów na potówki był ograniczony, nasze babcie wykwity skórne leczyły domowymi sposobami. Te nadal są aktualne i przynoszą ulgę maluszkowi. Przede wszystkim redukują one świąd i pieczenie. Zastosowanie domowych sposobów na potówki u niemowląt zawsze warto jednak skonsultować z lekarzem. Wynika to z tego, że w oficjalnych zaleceniach pediatrów nie znajdują się obecnie kąpiele w krochmalu na potówki czy te z dodatkiem naparu rumiankowego, z nagietka, z dodatkiem mąki ziemniaczanej czy nadmanganianu potasu.
Korzystając z babcinych czy maminych rad, pamiętaj, aby unikać tych zachęcających do przemywania zmian skórnych preparatem z alkohole, wyciskania krostek, zaklejania zmian plastrem czy opatrunkiem, wystawiania ich na słońce. Koniecznie natomiast obserwuj potówki i jeśli pojawi się żółta wydzielina, skonsultuj się z lekarzem – dermatologiem, ponieważ może zajść potrzeba zastosowania leków o działaniu odkażającym. Na wizytę u lekarza udaj się też, jeśli potówki u niemowlaka nie znikną po 3-4 dniach lub stan skóry mimo stosowania domowych sposobów pogarsza się.
Potówki u niemowlaka – profilaktyka i zapobieganie
Potówki na twarzy niemowlaka pojawić mogą się bardzo łatwo. Musisz jednak wiedzieć, że równie prosto jest im zapobiegać – wystarczy, że postawisz na odpowiednią pielęgnację i zadbasz o szczegóły. Przede wszystkim zatroszcz się, aby ubranka, pościel, kocyki, wkładki antypotne do wózka, kokon, otulacz i wszystkie inne akcesoria, z którymi styka się skóra dziecka, były tymi naturalnymi. Najlepiej sięgaj po odzież i tekstylia bawełniane z certyfikatem Oeko-Tex standard 100. Gwarantującym, że tkanina nie zawiera szkodliwych substancji i chemikaliów.
W ramach profilaktyki regularnie sprawdzaj też, czy maluszkowi nie jest za gorąco. Z racji tego, że w pierwszych miesiącach życia jego organizm nie ma zdolności do regulowania temperatury ciała, to nie powinnaś go ubierać zbyt ciepło, nadmiernie okrywać czy przegrzewać pokoju, w którym śpi. W sypialni utrzymuj temperaturę 21-22ºC w dzień i 19-20ºC w nocy, a na spacery zakładaj niemowlakowi maksymalnie o jedną warstwę więcej ubrań niż sobie. Latem pamiętaj natomiast o nakryciu głowy i okularach przeciwsłonecznych, a także unikaniu wychodzenia z domu między godziną 11 a 15.
Zasady profilaktyki nakazują również używać dobrych kosmetyków. Dobrym wyborem będą te dermo, dedykowane najmłodszym i przeznaczone do użytku od 1. dnia życia. W codziennej pielęgnacji unikaj tłustych i ciężkich preparatów, które utrudniają skórze naturalną termoregulację i oddychanie. W ramach higieny dbaj też o to, aby maluch zawsze miał sucho i regularnie zmieniaj pieluszkę, a także możliwie jak najczęściej” wietrz” pupę, pozostawiając dziecko na kilka minut bez ubrane i pampersa.
Potówki u niemowląt pojawiają się niezwykle często. Zwykle są efektem nieprawidłowego funkcjonowania gruczołów potowych, złej pielęgnacji, przegrzewania dziecka. Ich leczenie nie należy do trudnych. Wykwity skórne zwykle znikają po 3-4 dniach, dlatego nie powinny być one powodem do niepokoju. Pamiętaj jednak, aby potówek nie ignorować i jeśli się pojawią reagować. Najlepiej jednak stosuj się do zasad profilaktyki, które pomogą ci uniknąć powstawania nieestetycznych zmian skórnych u dziecka.