Przytulanie dziecka to nie tylko chwila czułości, lecz kluczowy element jego wszechstronnego rozwoju. Badania naukowe jednoznacznie potwierdzają, że regularne i świadome przytulanie przynosi liczne korzyści fizjologiczne, psychospołeczne oraz wspiera rozwój neurologiczny i emocjonalny małego człowieka. Co to oznacza w praktyce? Co daje przytulanie?
Dlaczego przytulanie dzieci jest ważne, czyli kilka słów o instynktach
Przytulanie jest naturalnym instynktem zarówno u rodziców, jak i u dzieci. Wywodzi się z pradawnych potrzeb człowieka do bliskości i opieki. Już od chwili narodzin maluchy wyczuwają i reagują na ciepło, dotyk oraz głos swojej opiekunki. Ten instynktowny sposób komunikacji jest nie tylko sposobem na zaspokojenie podstawowych potrzeb fizjologicznych, takich jak termoregulacja czy stabilizacja funkcji życiowych, ale także odgrywa kluczową rolę w budowaniu poczucia bezpieczeństwa i zaufania u dziecka.
Badania neurobiologiczne potwierdzają, że bliski kontakt fizyczny, w tym przytulanie dzieci, stymuluje wydzielanie oksytocyny, znaną jako hormon miłości i przywiązania. Oksytocyna nie tylko pomaga regulować poziom stresu i zmniejszać napięcie, ale również wspiera procesy rozwojowe, takie jak rozwój mózgu i zdolności poznawcze. Dla dziecka przytulanie stanowi nie tylko źródło komfortu, ale też kluczowy element w budowaniu zdrowych relacji interpersonalnych i umiejętności społecznych przez całe życie.
Oksytocyna – przytulanie dzięki hormonowi miłości
Za instynkt przytulania w dużej mierze odpowiada oksytocyna, znana też jako hormon miłości. Odgrywa ona kluczową rolę w procesach społecznych i emocjonalnych. Produkowana jest w mózgu i wpływa na szereg zachowań społecznych m.in. budowanie więzi, poczucia zaufania i bliskości. Podczas przytulania poziom tego hormonu wzrasta. Co ciekawe do wzrostu oksytocyny dochodzi także w momencie rozpoczęcia porodu. To jej zawdzięczasz radość z narodzin maluszka, która pojawia się mimo bolesnej akcji porodowej. Oksytocyna sprawia również, że pierwszym odruchem świeżo upieczonej mamy jest przytulanie noworodka.
Przytulanie co daje? Korzyści fizjologiczne
Omawianie korzyści z przytulania warto zacząć od tych fizjologicznych – o nich zwykle mówi się najmniej, a są równie ważne co psychospołeczne. Jedną z ważniejszych jest przede wszystkim stabilizacja funkcji życiowych, takich jak regulacja temperatury ciała i kontrola tętna oraz oddechu. Przytulanie wzmacnia również układ odpornościowy. Bliski kontakt fizyczny stymuluje układ immunologiczny dziecka, a to może prowadzić do zwiększonej produkcji przeciwciał i lepszej odporności. Efektem jest zmniejszone ryzyko infekcji, a także redukcja stresu. Ten ostatni benefit wynika z tego, że przytulanie prowadzi do obniżenia poziomu kortyzolu (hormonu stresu) we krwi malucha oraz lepszego regulowania emocji, poprzez tworzenie poczucia bezpieczeństwa i komfortu.
Przytulanie co daje? Korzyści psychospołeczne
O korzyściach z przytulania najczęściej mówi się w kontekście korzyści psychospołecznych, czyli tych wspierających zdrowy rozwój emocjonalny i społeczny dziecka. Tulenie się sprzyja budowaniu bezpiecznego przywiązania i silnej więzi emocjonalnej między dzieckiem a opiekunem. Dodatkowo buduje u dziecka poczucie bezpieczeństwa i zaufania zarówno do rodzica, jak i otoczenia.
Kolejne psychospołeczne korzyści z przytulania to:
- Nauka wyrażania i rozpoznawania emocji;
- Lepsza umiejętność regulacji emocji poprzez stymulowanie układu nerwowego oraz uczenie się odpowiedzi na sygnały cielesne i emocjonalne.
Jak przytulanie dzieci wpływa na ich rozwój?
W pierwszych miesiącach życia dziecka przytulanie ma istotny wpływ dla rozwoju maluszka. Regularne tulenie wpływa na rozwój neurologiczny, bowiem wspiera neurony i połączenia synaptyczne, co przekłada się na wzmocnienie zdolności poznawczych noworodków i niemowlaków. Bliski kontakt fizyczny przyczynia się też do poprawy koncentracji, pamięci oraz szybszego przetwarzania informacji, czyli stymuluje zdolności poznawcze dziecka.
Naukowcy potwierdzili również, że przytulane dzieci to te, które łatwiej nawiązują i utrzymują bliskie relacje z innymi, są bardziej skore do współpracy oraz umieją czytać mowę ciała i niewerbalne sygnały.
Od kiedy warto przytulać dziecko?
Małe dzieci lubią być dotykane i przytulane od pierwszych chwil życia. Nawiązywanie kontaktu fizycznego jest naturalnym elementem ich rozwoju. Musisz jednak wiedzieć, że pierwsze jego próby są zupełnie nieświadome. Kiedy dziecko świadomie się przytula? Naukowcy wskazują, że dzieje się to ok. 9 miesiąca życia, choć bywa, że chęć przytulania maluchy wykazują dopiero ok. 11 miesiąca. Brak aktywności na wcześniejszych etapach życia nie oznacza więc, że niemowlę nie lubi się przytulać.
Kiedy dziecko nie chce się przytulać do mamy lub taty po ukończeniu 1 roku życia, warto skonsultować się ze specjalistą. Niechęć do tulenia się może być wynikiem negatywnych doświadczeń związanych z fizyczną bliskością. W efekcie maluch może odczuwać strach przed nią i unikać przytulania, bojąc się powtórzenia tych doświadczeń.
Brak przytulania – skutki dla rozwoju dziecka
Nieprzytulane dzieci mają duże problemy z prawidłowym rozwojem emocjonalnym i behawiorystką. Występuje u nich brak poczucia bezpieczeństwa, a także problem z zaufaniem, co w późniejszych latach przejawia się trudnościami w nawiązywaniu zdrowych relacji emocjonalnych.
Brak przytulania u dzieci rodzi też duże kłopoty z regulacją emocji – kontrolowaniem i wyrażeniem swoich uczuć. W dorosłym życiu nieprzytulane dzieci mogą nie radzić sobie w stresujących sytuacjach. Dzieci, które doświadczają chronicznego braku przytulania, są też bardziej podatne na problemy behawioralne, takie jak agresja, impulsywność czy problemy z koncentracją. Ponadto mają problem z empatią, współpracą z innymi i komunikacją niewerbalną.
Terapia przytulania – ilu przytuleń dziennie potrzebuje dziecko?
Rodzice swoje dziecko przytulają instynktownie, nie licząc, ile przytuleń było w ciągu dnia. Amerykańska psychoterapeutka rodziny Virginia Satir postanowiła jednak sprawdzić, ile przytuleń dziennie potrzebuje dziecko. Z jej obserwacji wynika, że do przeżycia potrzebne są 4, do zachowania zdrowia 8, a do prawidłowego wzrostu i rozwoju 12.